Trudności w artykulacji głosek mogą mieć dzieci, u których obserwuje się brak pionizacji języka i związane z tym zaburzenia w połykaniu.

Do poprawnej artykulacji głosek, niezbędne są właściwe warunki w jamie ustnej, które powstają na wskutek przekształceń anatomiczno czynnościowych.

Dzięki tym zmianom, język zyskuje pionową przestrzeń dla swoich ruchów ( z poziomych na pionowe) oraz powstaje naturalna blokada stworzona przez zęby mleczne. W tych nowych warunkach w czasie najważniejszych czynności języka, jakimi są połykanie i artykulacja, możliwe jest  przemieszczanie się końca języka w kierunku przedniej części podniebienia. Możliwość pionizacji języka zmienia odruch połykowy z niemowlęcego na dojrzały typ dorosłego , co warunkuje z kolei prawidłowość przebiegu artykulacji.

Proces pionizacji języka powinien zakończyć się najpóźniej około 3 roku życia, czyli w momencie ukształtowania pełnego uzębienia mlecznego.

Opóźnienie się pionizacji języka spowodowane może być przedłużającym się spożywaniem przez dziecko pokarmów płynnych podawanych przez smoczek oraz długotrwałą obecnością w jamie ustnej smoczka gryzaczka. Moment pojawienia się pierwszych zębów mlecznych powinien stanowić sygnał dla rodziców, że czas coraz częściej wprowadzać do jadłospisu pokarmy stałe.

Pokarmy stałe zmuszają język do pracy, gdyż jego podstawową funkcją  jest ukształtowanie kęsa i udział w akcie połykania, które wykonywane są  odruchowo. Zbyt długie stosowanie smoków gryzaczków także utrudnia docieranie języka do podniebienia, bowiem unoszący się język napotyka przeszkodę, z konieczności  przemieszcza się do przodu. Ponadto pozbawia dziecko możliwości naturalnego napinania języka i ćwiczenia jego pionizacji, dodatkowo może być przyczyną wad zgryzu.

Jeśli proces kształtowania się prawidłowego połykania, to znaczy
z końcem języka skierowanym do przedniej części podniebienia, nie zostanie zakończony przed wymianą przednich zębów mlecznych na stałe, to dziecko narażone jest na dodatkowe ryzyko utrwalenia się niemowlęcego sposobu połykania. Szpara po zębach mlecznych sprzyja nieprawidłowemu ułożeniu język.

Brak pionizacji języka  wywiera wielorakie ujemne skutki:

• powoduje dysfunkcje połykowe,
• doprowadza do anomalii zgryzowych i wadliwych artykulacji,
• opóźnia różnicowanie głosek przedniojęzykowych zębowych (s, z, c, dz)
  i dziąsłowych (sz, ż, cz, dż),
• utrudnia właściwą kinestezję artykulacyjną podczas realizacji poszczególnych głosek

                                                                            Logopeda
Alicja Więckowska

Bibliografia:

1. Mackiewicz B., Znaczenie pionizacji języka dla prawidłowej artykulacji głosek. w: Opieka logopedyczna od poczęcia, Uniwersytet Gdański, Gdańsk 1989.
2. Skorek E. M., Oblicza wad wymowy Wydawnictwo Akademickie „Żak”,                                   Warszawa 2008.
3. Borowiec A., Współpraca logopedy z ortodontą- materiały szkoleniowe, Warszawa 2010.